Περίληψη απόψεων για τις καινοτόμες προσεγγίσεις στην τέχνη της αφήγησης
Οι αφηγητές και οι αφηγήτριες πειραματίζονται συνεχώς με νέες τεχνικές για να διατηρούν ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού, τονίζοντας ότι κάθε μέθοδος που υπηρετεί ουσιαστικά την ιστορία μπορεί να θεωρηθεί καινοτόμα. Πολλοί επιλέγουν να αφουγκράζονται πρώτα την ιστορία και τη δυναμική της και να προσαρμόζουν αντίστοιχα την απόδοσή τους. Αναφέρονται τεχνικές όπως η εναλλαγή οπτικών γωνιών αφήγησης, η διαδραστικότητα, η εγκιβωτισμένη αφήγηση, η χρήση μουσικής και αντικειμένων, ο συνδυασμός με παραστατικές τέχνες (χορός, θέατρο σκιών, ζωγραφική), αλλά και η ένταξη προσωπικών εμπειριών και συμβολισμών στην αφήγηση. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας μέσω podcasts, βίντεο ή πολυμεσικών εφαρμογών εντάσσεται επίσης σε αυτή τη δημιουργική προοπτική.
Οι σύγχρονες τεχνολογίες αντιμετωπίζονται ως ευκαιρίες, αλλά και ως προκλήσεις. Από τη μία, προσφέρουν ευρύτερη πρόσβαση, νέα μέσα έκφρασης και τρόπους μετάδοσης, από την άλλη όμως, τίθεται το ερώτημα της διατήρησης της αμεσότητας και της αυθεντικότητας της προφορικής αφήγησης. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι η τεχνολογία μπορεί να ενισχύσει αλλά όχι να αντικαταστήσει τον ανθρώπινο λόγο, τη φωνή και τη φυσική παρουσία του αφηγητή.
Η διαδραστική αφήγηση θεωρείται σημαντικό μέσο σύνδεσης με το κοινό, αρκεί να υπάρχει σαφής καθοδήγηση από τον αφηγητή ώστε να μην αποδυναμώνεται η ιστορία. Ειδικά σε παιδικό ή εκπαιδευτικό περιβάλλον, μπορεί να προσφέρει αμεσότητα και συναισθηματική εμπλοκή, αλλά απαιτεί εμπειρία και προσεκτικό χειρισμό ώστε να διατηρηθεί η ροή και η μαγεία της αφήγησης.
Η ενσωμάτωση άλλων τεχνών (μουσική, χορός, εικαστικά) μπορεί να ενισχύσει την εμπειρία, προσφέροντας περισσότερα αισθητηριακά ερεθίσματα και εμβάθυνση στο νόημα της ιστορίας. Ωστόσο, επισημαίνεται πως πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και να υπηρετούν την αφήγηση, όχι να την επισκιάζουν ή να εντυπωσιάζουν εις βάρος της.
Ως προς το μέλλον, εκφράζεται ενδιαφέρον αλλά και επιφυλακτικότητα απέναντι σε τεχνολογίες όπως τα ολογράμματα, η εικονική και η επαυξημένη πραγματικότητα. Αυτές μπορούν να προσφέρουν νέες αφηγηματικές εμπειρίες, αλλά δεν πρέπει να αλλοιώσουν τον πυρήνα της αφήγησης: τον προφορικό λόγο και τη σχέση του αφηγητή με το κοινό του. Η πρόκληση είναι η τεχνολογία να χρησιμοποιείται ως εργαλείο επέκτασης και όχι ως υποκατάστατο της ανθρώπινης φωνής και παρουσίας.
Αναλυτικά όλες οι απόψεις που κατατέθηκαν
1. Πώς πειραματίζεστε με νέες τεχνικές αφήγησης για να κρατήσετε ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού; Υπάρχουν συγκεκριμένες μέθοδοι που θεωρείτε καινοτόμες και αποτελεσματικές;
Πηνελόπη Βασιλειάδου: Κάθε μέθοδος είναι καινοτόμα και αποτελεσματική από τη στιγμή που υπηρετεί την ιστορία και κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού. Θεωρώ πως μια ιστορία την αφηγείσαι με τη φωνή και με την κίνηση έχοντας προαποφασίσει ποια θα είναι η τελική μορφή της ιστορίας που θα μεταδώσεις. Η φωνή καλλιεργείται, το ίδιο και η κίνηση, όπως και μαθαίνει κανείς ποιες αφηγηματικές τεχνικές μπορεί να χρησιμοποιήσει για να πει μια ιστορία ( διήγηση, περιγραφή, διάλογος, εσωτερικός μονόλογος, εγκιβωτισμένη αφήγηση, σχόλια κ.α). Η αφήγηση μιας ιστορίας μπορεί να συνδυαστεί με μουσική, τραγούδια, ήχους, χορό. Κανένας, όμως, από τους παραπάνω τρόπους δεν είναι αποτελεσματικός από τη στιγμή που είναι αποκομμένος από την ίδια την ιστορία.
Πηνελόπη Βασιλειάδου: Κάθε μέθοδος είναι καινοτόμα και αποτελεσματική από τη στιγμή που υπηρετεί την ιστορία και κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού. Θεωρώ πως μια ιστορία την αφηγείσαι με τη φωνή και με την κίνηση έχοντας προαποφασίσει ποια θα είναι η τελική μορφή της ιστορίας που θα μεταδώσεις. Η φωνή καλλιεργείται, το ίδιο και η κίνηση, όπως και μαθαίνει κανείς ποιες αφηγηματικές τεχνικές μπορεί να χρησιμοποιήσει για να πει μια ιστορία ( διήγηση, περιγραφή, διάλογος, εσωτερικός μονόλογος, εγκιβωτισμένη αφήγηση, σχόλια κ.α). Η αφήγηση μιας ιστορίας μπορεί να συνδυαστεί με μουσική, τραγούδια, ήχους, χορό. Κανένας, όμως, από τους παραπάνω τρόπους δεν είναι αποτελεσματικός από τη στιγμή που είναι αποκομμένος από την ίδια την ιστορία.
Εύη Γεροκώστα: Εμπιστοσύνη στο ένστικτο, πειραματισμοί, προσοχή στη γλώσσα.
Γιώργος Ευγενικός: Ο παραδοσιακός τρόπος αφήγησης, όπου ο αφηγητής χρησιμοποιεί αποκλειστικά τη μνήμη και τον λόγο, παραμένει ο πιο ουσιαστικός και αυθεντικός τρόπος μεταφοράς της ιστορίας. Αυτή η μορφή αφήγησης διατηρεί τη δύναμη του προφορικού λόγου, την αμεσότητα και την προσωπική σχέση με το κοινό. Ωστόσο, υπάρχουν και σύγχρονες αφηγηματικές τεχνικές που, χωρίς να αντικαθιστούν την προφορική αφήγηση, λειτουργούν ως εργαλεία εμπλουτισμού και πειραματισμού. Ενδεικτικά, ορισμένες καινοτόμες και αποτελεσματικές μέθοδοι περιλαμβάνουν:
- Αφήγηση εναλλασσόμενων οπτικών – Η ιστορία αφηγείται από τη σκοπιά διαφορετικών χαρακτήρων.
- Διαδραστική αφήγηση – Το κοινό συμμετέχει ενεργά στην εξέλιξη της ιστορίας.
- Εγκιβωτισμένη αφήγηση – Ιστορίες μέσα σε ιστορίες που συνδέονται μεταξύ τους.
- Μουσικοκινητική αφήγηση – Ο λόγος συνδυάζεται με μουσική, ρυθμό και κίνηση.
- Αφήγηση με αντικείμενα – Αντικείμενα γίνονται εργαλεία για την εξέλιξη της ιστορίας.
- Πολυαισθητηριακή αφήγηση – Η ιστορία ζωντανεύει μέσω ήχων, οσμών, αφής και γεύσεων.
- Ψηφιακή αφήγηση (Digital Storytelling) – Αφήγηση μέσω βίντεο, podcasts και ψηφιακών μέσων.
- Αφηγητής ως ήρωας – Ο αφηγητής γίνεται χαρακτήρας μέσα στην ιστορία. Αφήγηση σε διάλογο με παραστατικές τέχνες – Συνδυασμός με θέατρο, θέατρο σκιών, κουκλοθέατρο, κινηματογράφο.
- Αφήγηση βιωματικών ιστοριών και παραμυθιών/μύθων/θρύλων – Προσωπικές εμπειρίες συνδέονται με παραδοσιακές ιστορίες.
- Αφήγηση και κόμικς – Όταν η εικονογραφημένη αφήγηση ζωντανεύει στον προφορικό λόγο.
- Αφήγηση και ζωγραφική – Ζωντανή εικονογράφηση κατά την εξέλιξη της ιστορίας.
Όλες αυτές οι τεχνικές αναφέρονται ενδεικτικά, καθώς υπάρχουν αμέτρητοι τρόποι με τους οποίους η αφήγηση μπορεί να εμπλουτιστεί, να εξελιχθεί και να προσαρμοστεί κάθε φορά στο κοινό, το περιεχόμενο και το πλαίσιο που πραγματοποιείται.
Κάτια Καντούρη: Δεν μπορώ να πω ότι επιλέγω εκ των προτέρων να εργαστώ με τον έναν ή τον άλλον τρόπο για μιαν αφήγηση. Συνήθως ο τρόπος που με εμπνέει και μου δίνει ταυτόχρονα σιγουριά είναι να αφουγκραστώ την ιστορία. Για τι πράγμα μιλάει. Εμένα γιατί μου μιλάει; Εγώ πώς μπορώ να μιλήσω γι` αυτό; Για ποιο πράγμα μπορώ λοιπόν να μιλήσω αφηγούμενη την ιστορία που διαισθάνομαι ότι θα ενδιαφέρει το κοινό, θα του απλώσει το χέρι να το προσκαλέσει έστω για λίγο σε τόπο κοινό; Πολλές φορές είναι ένα τίποτα, ένα τραγούδι, μια παιδική ανάμνηση, μια λέξη, ένας ρυθμός. Στην ουσία δεν είναι τόσο η προσοχή μου στο να διατηρήσω ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού, όσο στο να εστιαστώ σε αυτό που κινεί την ιστορία μέσα μου ζωντανή. Κι έτσι ως αφηγήτρια να την προσφέρω ζωντανά στο κοινό.
Νικολέττα Χατζηπολυδώρου: Η καινοτομία στην αφήγηση δεν σημαίνει μόνο τη χρήση νέων τεχνικών ή μέσων, αλλά και τη δυνατότητα να δώσουμε στις παραδοσιακές ιστορίες ένα νέο πλαίσιο ή να τις προσαρμόσουμε στην εποχή μας, διατηρώντας πάντα την αυθεντικότητα και τη συναισθηματική τους ένταση. Η χρήση κι άλλων παρασταικών τεχνών στην αφήγηση κουκλοθέατρο, εικαστικά, χορό, θέατρο σκιών, θεατρικές τεχνικές μπορεί να κρατήσει ζωντανό το ενδιαφέρον το κοινού. Οι διαδραστική αφήγηση, μέσω της τεχνολογίας η ιστορία μπορεί να έχει μια άλλη τροπή. Η χρήση πολυμέσων και τεχνολογίας, συνδυάζεται με την χρήση ήχου, εικόνας και βίντεο. Για παράδειγμα ένα ψηφιακό αφήγημα μπροεί να περιέχει ήχο που συνδέεται με εικόνες, δίνοντας έτσι στο κοινό την αίσθηση ότι βρίσκεται μέσα στην ιστορία.
Μαρία Φαμιλίτου: Το πλεονέκτημα είναι ότι το κοινό συμμετέχει ενεργά και κρατά ζωντανό το ενδιαφερόν του
2. Πώς πιστεύετε ότι οι σύγχρονες τεχνολογίες, όπως οι ψηφιακές πλατφόρμες ή οι ζωντανές διαδικτυακές μεταδόσεις, επηρεάζουν την τέχνη της αφήγησης;
Κάτια Καντούρη: Δεν μπορώ να πω ότι επιλέγω εκ των προτέρων να εργαστώ με τον έναν ή τον άλλον τρόπο για μιαν αφήγηση. Συνήθως ο τρόπος που με εμπνέει και μου δίνει ταυτόχρονα σιγουριά είναι να αφουγκραστώ την ιστορία. Για τι πράγμα μιλάει. Εμένα γιατί μου μιλάει; Εγώ πώς μπορώ να μιλήσω γι` αυτό; Για ποιο πράγμα μπορώ λοιπόν να μιλήσω αφηγούμενη την ιστορία που διαισθάνομαι ότι θα ενδιαφέρει το κοινό, θα του απλώσει το χέρι να το προσκαλέσει έστω για λίγο σε τόπο κοινό; Πολλές φορές είναι ένα τίποτα, ένα τραγούδι, μια παιδική ανάμνηση, μια λέξη, ένας ρυθμός. Στην ουσία δεν είναι τόσο η προσοχή μου στο να διατηρήσω ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού, όσο στο να εστιαστώ σε αυτό που κινεί την ιστορία μέσα μου ζωντανή. Κι έτσι ως αφηγήτρια να την προσφέρω ζωντανά στο κοινό.
Νικολέττα Χατζηπολυδώρου: Η καινοτομία στην αφήγηση δεν σημαίνει μόνο τη χρήση νέων τεχνικών ή μέσων, αλλά και τη δυνατότητα να δώσουμε στις παραδοσιακές ιστορίες ένα νέο πλαίσιο ή να τις προσαρμόσουμε στην εποχή μας, διατηρώντας πάντα την αυθεντικότητα και τη συναισθηματική τους ένταση. Η χρήση κι άλλων παρασταικών τεχνών στην αφήγηση κουκλοθέατρο, εικαστικά, χορό, θέατρο σκιών, θεατρικές τεχνικές μπορεί να κρατήσει ζωντανό το ενδιαφέρον το κοινού. Οι διαδραστική αφήγηση, μέσω της τεχνολογίας η ιστορία μπορεί να έχει μια άλλη τροπή. Η χρήση πολυμέσων και τεχνολογίας, συνδυάζεται με την χρήση ήχου, εικόνας και βίντεο. Για παράδειγμα ένα ψηφιακό αφήγημα μπροεί να περιέχει ήχο που συνδέεται με εικόνες, δίνοντας έτσι στο κοινό την αίσθηση ότι βρίσκεται μέσα στην ιστορία.
Μαρία Φαμιλίτου: Το πλεονέκτημα είναι ότι το κοινό συμμετέχει ενεργά και κρατά ζωντανό το ενδιαφερόν του
2. Πώς πιστεύετε ότι οι σύγχρονες τεχνολογίες, όπως οι ψηφιακές πλατφόρμες ή οι ζωντανές διαδικτυακές μεταδόσεις, επηρεάζουν την τέχνη της αφήγησης;
Πηνελόπη Βασιλειάδου: Φυσικά και την επηρεάζουν, αρκεί να μην την αποδυναμώνουν. Η αφηγηματική τέχνη όπως κάθε μορφή τέχνης έχει ως σκοπό να διευρύνει το κοινό της. Λογικό είναι να υιοθετεί εργαλεία της σύγχρονης εποχής όπως: ψηφιακές πλατφόρμες , διαδικτυακές μεταδόσεις. Η ψηφιακή αφήγηση παραμένει αφήγηση παρόλο που υπάρχει ένας ενδιάμεσος σταθμός μετάδοσης του μηνύματος. Αρκεί να γνωρίζουμε πως υπάρχουν και κίνδυνοι: μια διαδικτυακή αφήγηση υποκλέπτει την αμεσότητα και ελαχιστοποιεί την άμεση επαφή αφηγητή- κοινού και πολλές φορές αλλοιώνει τη φωνή ή λόγω τεχνικών προβλημάτων ακυρώνει την ίδια την αφήγηση. Εναλλακτικά μέσα αφήγησης που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσουν τις ζωντανές αφηγήσεις.
Μαρία Βραχιονίδου: Λειτουργούν και βοηθητικά (διευκολύνουν τη διάδοση των ιστοριών, βλ. παραπάνω, απάντηση σχετικά με παγκοσμιοποίηση) αλλά και παραπλανητικά (κουράζουν τον αφηγητή αλλά και τον ακροατή: επιτέλους η αφήγηση (θα έπρεπε να) είναι μια πρωτίστως ζωντανή τέχνη.
Εύη Γεροκώστα: Είναι κάτι εντελώς διαφορετικό με το οποίο, καλώς ή κακώς, πρέπει να καταπιαστούμε και να το κατακτήσουμε. Η τεχνολογία μπορεί (και) να αναδείξει την αφήγηση.
Γιώργος Ευγενικός: Οι σύγχρονες τεχνολογίες, όπως οι ψηφιακές πλατφόρμες και οι ζωντανές διαδικτυακές μεταδόσεις, έχουν επηρεάσει την αφήγηση τόσο θετικά όσο και προκλητικά. Από τη μία, διευρύνουν το κοινό, επιτρέποντας την πρόσβαση σε αφηγήσεις μέσω podcasts, βίντεο και διαδραστικών ιστοριών. Οι ζωντανές μεταδόσεις διατηρούν την αλληλεπίδραση με το κοινό, δίνοντας νέα δυναμική στην προφορική παράδοση. Ωστόσο, η απουσία φυσικής παρουσίας μπορεί να επηρεάσει τη ζωντανή ανταπόκριση και την αυθεντικότητα της αφήγησης. Η υπερβολική εξάρτηση από την τεχνολογία ενδέχεται να μειώσει την αμεσότητα της προφορικής παράδοσης. Η τεχνολογία δεν αντικαθιστά την αφήγηση, αλλά τη μετασχηματίζει. Αν χρησιμοποιείται ως εργαλείο εμπλουτισμού χωρίς να αλλοιώνει τον προφορικό της πυρήνα, μπορεί να λειτουργήσει ως πολύτιμο μέσο διάδοσης και εξέλιξής της.
Αμαλία Κανελλοπούλου: Προσωπικά, μένοντας στην επαρχία, η παρακολούθηση εργαστηρίων, σεμιναρίων και παραστάσεων μέσω διαδικτύου μου άνοιξε έναν τεράστιο κόσμο. Υπάρχει πλέον η εξοικείωση με αυτά τα μέσα και το κοινό μπορεί να νιώσει τα παρόμοια συναισθήματα με το κοινό μιας δια ζώσης παράστασης, αν δεν μπορεί να την παρακολουθήσει. Η τεχνολογία μηδενίζει τις αποστάσεις. Ο αφηγητής μέσω διαδικτύου μπορεί να γίνει πιο δημιουργικός για να μπορέσει να προσεγγίσει το κοινό καλύτερα ή σε πλατφόρμες όπως τα podcast να χρειάζεται να κάνει διαφορετική χρήση της φωνής. Αυτό σίγουρα δημιουργεί νέες τεχνικές προκειμένου να αξιοποιηθούν τα μέσα στο έπακρο προς χάρη της αφήγησης και της ιστορίας. Όμως η αφήγηση μπαίνει σε πιο πολλά σπίτια, ο κόσμος εξοικειώνεται , την μαθαίνει, την αγαπά, την αποζητά και κερδισμένη είναι στο τέλος η αφήγηση και η ιστορία.
Κάτια Καντούρη: Οι σύγχρονες τεχνολογίες είναι πια γεγονός και αν τις υπολογίζουμε ως σύμμαχο, τότε γίνονται εκπληκτικό μέσο για να κοινωνούμε την τέχνη της αφήγησης και τις ιστορίες. Να επιλέξουμε δηλαδή να δούμε ότι είναι στην καθημερινότητά μας. Οι ζωντανές διαδικτυακές αφηγήσεις για παράδειγμα δεν συγκρίνονται με την κοινή φυσική παρουσία, ωστόσο η πρόθεση να ειπωθεί και να τιμηθεί η ιστορία είναι η ίδια, η ενέργεια της ιστορίας για αυτόν που θέλει να την παρακολουθήσει εξίσου δυνατή. Οι τεχνικές μας προσεγγίσεις ίσως να χρειάζονται μια προσαρμογή, με στόχο να προβάλλεται η ιστορία όσο το δυνατό καθαρότερα. Όσον αφορά τις ψηφιακές πλατφόρμες, θα μπορούσαμε να πούμε ότι συγκεντρώνεται ένας θησαυρός από σύγχρονους παραμυθάδες που καταγράφουν ίδιες ιστορίες ο καθένας με τον τρόπο του. Και αυτό εμπλουτίζει την αφήγηση, κάνει επίσης την αφήγηση πιο γνωστή στο κοινό. Κι εμείς μικρά είχαμε τα παραμύθια της Θείας Λένας. Μαζί και τα βιβλία, μαζί ιστορίες της οικογένειας, μαζί και ένα view master που μου χάρισαν πιτσιρίκι οι γονείς, χάρη σε αυτό θέλησα να μπω στον μαγικό κόσμο των παραμυθιών! Εκεί επικεντρώθηκε το ενδιαφέρον μου, με την επίγνωση βέβαια ότι όλες οι εμπειρίες μου ήτανε βίωμα σημαντικό.
Χάρις Κουδούνη: Ναι προς το βέλτιστο.
Μαρία Φαμιλίτου: Φυσικά και την επηρεάζουν, αρκεί να μην την αποδυναμώνουν. Η αφηγηματική τέχνη όπως κάθε μορφή τέχνης έχει ως σκοπό να διευρύνει το κοινό της. Λογικό είναι να υιοθετεί εργαλεία της σύγχρονης εποχής όπως: ψηφιακές πλατφόρμες , διαδικτυακές μεταδόσεις. Η ψηφιακή αφήγηση παραμένει αφήγηση παρόλο που υπάρχει ένας ενδιάμεσος σταθμός μετάδοσης του μηνύματος. Αρκεί να γνωρίζουμε πως υπάρχουν και κίνδυνοι: μια διαδικτυακή αφήγηση υποκλέπτει την αμεσότητα και ελαχιστοποιεί την άμεση επαφή αφηγητή- κοινού και πολλές φορές αλλοιώνει τη φωνή ή λόγω τεχνικών προβλημάτων ακυρώνει την ίδια την αφήγηση. Εναλλακτικά μέσα αφήγησης που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσουν τις ζωντανές αφηγήσεις.
Νικολέττα Χατζηπολυδώρου: Μέσω των διαφορετικών ψηφιακών πλατφόρμων( youtube, instagram, tik tok, spotify) μπορούν να μεταδόσουν ιστορίες σε κοινό το οποίο δεν μπορεί να έχει την δυνατότητα να παρεβρίσκεται σε ζωντανές αφηγήσεις. Επίσης, μέσω των νέων ψηφιακών μέσων μπορεί να αλληλεπιδράσει και να συμμετάσχει το κοινό.
3. Πώς προσεγγίζετε την ιδέα της διαδραστικής αφήγησης, όπου το κοινό συμμετέχει ενεργά στην πορεία της ιστορίας; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και οι προκλήσεις αυτής της μορφής αφήγησης;
Πηνελόπη Βασιλειάδου: Κάθε μορφή τέχνης είναι διαδραστική από τη στιγμή που υπάρχει το έργο τέχνης και ο θεατής του. Αυτά τα δυο συνομιλούν, έστω και στη σιωπή. Η διαδραστική αφήγηση όπου ο αφηγητής ενεργοποιεί τη φαντασία και προκαλεί τη συμμετοχή του κοινού( κυρίως του παιδικού) δίνει ζωντάνια στην ίδια την ιστορία. Δεν ανήκει πλέον η ιστορία μόνο στον αφηγητή αλλά και στο κοινό. Προσοχή , όμως, ας μην ξεχνάμε πως τα γκέμια του άρματος της ιστορίας κρατά και οδηγεί ο αφηγητής όχι το κοινό, έστω και αν με μια πρώτη ματιά φαίνεται το αντίθετο. Ο αφηγητής έχει μελετήσει τι θα ρωτήσει, πότε θα το ρωτήσει, γιατί θα το ρωτήσει και γνωρίζει σε ποιο βαθμό θα επιτρέψει στο κοινό του να αντιδράσει. Διαφορετικά ο αφηγητής χάνει τον ρόλο του και η ιστορία την μαγεία της!
Μαρία Βραχιονίδου: Είναι πολύ ωραία ιδέα αλλά και πολύ απαιτητική. Χρειάζεται ο/η αφηγητής/τρια να είναι έμπειρος, ετοιμόλογος και να έχει διάφορα πλάνα εξέλιξης της ιστορίας. Αλλιώς μπορεί να πάει όλη η προσπάθεια στράφι και να επέλθει πανωλεθρία. Επίσης η διάδραση νομίζω πρέπει να καταλαμβάνει μικρό ρόλο στο χρόνο αφήγησης, όχι να αφηγείται ουσιαστικά το κοινό – κάτι τέτοιο θα ξέφευγε από το ζητούμενο.
Εύη Γεροκώστα: Όταν η στιγμή και η ατμόσφαιρα οδηγεί τον αφηγητή εκεί, μπορεί να λειτουργήσει εξαιρετικά.
Γιώργος Ευγενικός: Η διαδραστική αφήγηση απαιτεί έναν καλά σχεδιασμένο ισορροπημένο χειρισμό από τον αφηγητή ο οποίος καλείται να είναι ευέλικτος και ικανός να αυτοσχεδιάζει, ώστε η συμμετοχή του κοινού να ενισχύει την ιστορία χωρίς να αλλοιώνει τη συνοχή και τη ροή της. Όταν εφαρμόζεται σωστά, μετατρέπει την αφήγηση σε μια βιωματική και αξέχαστη εμπειρία.
Ανθή Θάνου: Όταν ενωθούν οι ανάσες μας τότε μπορούμε να πούμε την ιστορία από κοινού. Χρειάζεται εμπειρία αφηγηματική και αυτοσχεδιαστική για να κρατήσεις τη ροή της ιστορίας με τις παρεμβάσεις του κοινού. Ένα υπέροχο ταξίδι στον μαγικό κόσμο της φαντασίας!
Κάτια Καντούρη: Κρατώ ως πολύτιμο φυλαχτό κάτι που μου είπε μιαν αγαπημένη συμμαθήτρια στη Σχολή Αφηγηματικής Τέχνης του Κέντρου Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών όταν παρουσιάζαμε τις πτυχιακές μας: είναι ξεσηκωτικό όταν ρωτάς πράγματα στο κοινό, εμένα όμως μου αποσπά την προσοχή, είμαι συνεπαρμένη από την ιστορία και κόβεται το ταξίδι μου. Από τότε, και κυρίως με τα παιδιά, έμαθα να αφουγκράζομαι τον παλμό του κοινού. Πότε χρειάζεται ηρεμία, πότε η προσοχή είναι ολότελα στραμμένη σε αυτό που συμβαίνει, τι συμβαίνει στην ιστορία δηλαδή, πότε χρειάζεται να τους πάρει λίγο ο αφηγητής αγκαλιά και να παίξουν μαζί κάτι ξεσηκωτικό ακριβώς. Τόσο όσο. Κάτι που να νιώθουμε το εμείς, το μαζί. Σε ό,τι αφορά μια διαδραστική αφήγηση όπως τίθεται εδώ ως ερώτημα, πιστεύω ότι εξαρτάται από το πλαίσιο. Αν πρόκειται για μια θεραπευτική ή εκπαιδευτική προσέγγιση είναι κάτι που μπορεί να εμπλουτίσει βαθιά τη διαδικασία, πολύ περισσότερο αν το κοινό ή η ομάδα δράσης είναι εξοικειωμένη με τους κώδικες της αφήγησης. Στα μικρά παιδιά ενίοτε χρειάζεται, για να προσεγγίσουμε κάποιο λεπτό θέμα και να δώσουμε τέλος ή συνέχεια στην ιστορία, ανάλογα με τις ευαισθησία τους, χωρίς όμως να αλλοιώνεται η δομή της.
Χάρις Κουδούνη: Η διάδραση είναι το είδος της αφήγησης που με ενδιαφέρει και προτιμώ.
Μαρία Φαμιλίτου: Κάθε μέθοδος είναι καινοτόμα και αποτελεσματική από τη στιγμή που υπηρετεί την ιστορία και κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού. Θεωρώ πως μια ιστορία την αφηγείσαι με τη φωνή και με την κίνηση έχοντας προαποφασίσει ποια θα είναι η τελική μορφή της ιστορίας που θα μεταδώσεις. Η φωνή καλλιεργείται, το ίδιο και η κίνηση, όπως και μαθαίνει κανείς ποιες αφηγηματικές τεχνικές μπορεί να χρησιμοποιήσει για να πει μια ιστορία ( διήγηση, περιγραφή, διάλογος, εσωτερικός μονόλογος, εγκιβωτισμένη αφήγηση, σχόλια κ.α). Η αφήγηση μιας ιστορίας μπορεί να συνδυαστεί με μουσική, τραγούδια, ήχους, χορό. Κανένας, όμως, από τους παραπάνω τρόπους δεν είναι αποτελεσματικός από τη στιγμή που είναι αποκομμένος από την ίδια την ιστορία.
4. Πώς αναπτύσσετε νέους τρόπους εμπειριών μέσα από την αφήγηση, ενσωματώνοντας άλλες μορφές τέχνης, όπως μουσική, χορό ή οπτικά στοιχεία; Πιστεύετε ότι αυτά τα στοιχεία ενισχύουν την αφήγηση και, αν ναι, πώς τα χρησιμοποιείτε για να προσφέρετε πιο πολυδιάστατες εμπειρίες στο κοινό σας;
Πηνελόπη Βασιλειάδου: Αφήγηση και χορός, αφήγηση και μουσική, αφήγηση και εικόνα, όλα τα παραπάνω στοιχεία ενισχύουν την αφήγηση, αρκεί να την υπηρετούν και όχι να υπερτερούν αυτής. Διαφορετικά έχουμε χορό και αφήγηση, μουσική και αφήγηση, εικόνα και αφήγηση. Κάθε μορφή τέχνης που χρησιμοποιούμε για να αναδείξουμε μια άλλη πρέπει να κουμπώνει σε ένα προκαθορισμένο σχέδιο και να έχει μια αιτία, ένα λόγο για να την χρησιμοποιήσουμε. Ο λόγος πρέπει να είναι ουσιαστικός. Οι λόγοι εντυπωσιασμού ακυρώνουν την ίδια την αφήγηση, ακόμα και αν ο χορός είναι αψεγάδιαστος, η μουσική μελωδικότατη και η εικόνα προκαλεί ανατριχίλες ή ρίγη συγκινήσεως. Και προς θεού, σκοπός δεν είναι να προσφέρουμε μια πολυδιάστατη εμπειρία στο κοινό αλλά μια ιστορία με πολυδιάστατο τρόπο στο κοινό. Ας μην το ξεχνάμε!
lamia Bedioui: Η ενσωμάτωση διαφόρων μορφών τέχνης στην αφήγηση μπορεί να εμπλουτίσει το παραμύθι και κατά συνέπεια την εμπειρία του κοινού .Οταν προσφέρουμε πολλαπλά αισθητικά ερεθίσματα όπως ήχο,κίνηση,εικόνα,τότε το κοινό αισθάνεται πιο συνδεδεμένο με την ιστορία και τα συναισθήματα που αυτή μεταφέρει .Έτσι μπορεί να βιώσει μια πιό ολοκληρωμένη εμπειρία .Η ιστορία ζωντανεύει κι αποκτά βάθος. Για παράδειγμα, η μουσική μπορεί να ενισχύει το συναίσθημα μέσα στην ιστορια.όπως π.χ. η λύπη, που συχνά εκφράζεται με μιαν αργή, συγκινητική και μελαγχολική μελωδία. Βασικά η μουσική επιτρέπει το «μη λεγόμενο» και αφηγείται διά μέσου της ικανότητάς της να δημιουργεί ατμόσφαιρα , χτίζοντας ετσι με συναισθηματική δύναμη. Το ίδιο ισχύει και με το χορό , καθότι μια χορογραφία μπορεί να απεικονίσει τις συγκρούσεις ή τις σχέσεις μεταξύ χαρακτήρων, προσθέτοντας έτσι ένα οπτικό βάθος στην αφήγηση.
Μαρία Βραχιονίδου: Θεωρώ αυτά τα στοιχεία συχνά απαραίτητα για μια πλούσια αφηγηματική εμπειρία. Είναι όμως δύσκολη η χρήση τους γιατί απαιτεί συνήθως συνεργασία με άλλα άτομα (μουσικούς, εικαστικούς κ.ά.), που είναι δύσκολο να βρεθούν, να βρουν χρόνο για πρόβες κ.λπ. και επίσης το κόστος της παράστασης ανεβαίνει και συχνά το οικονομικό είναι μεγάλο εμπόδιο. Αν κάποιος/α βέβαια ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια, συχνά το αποτέλεσμα είναι πολύ καλό (ή πολύ καλύτερο, για να είμαι ακριβής).
Εύη Γεροκώστα: Τόλμη θέλει και ανοιχτοσύνη. Πολλές δυνάμεις μαζί ανοίγουν νέους δρόμους.
Γιώργος Ευγενικός: Η αφήγηση, όταν στηρίζεται σε έναν δυνατό λόγο και έναν ικανό αφηγητή, δεν έχει ανάγκη από καμία άλλη τέχνη για να ενισχυθεί. Ένας καλός αφηγητής μπορεί, μόνο με τον λόγο του και την παρουσία του, να δημιουργήσει εικόνες, συναισθήματα και να καθηλώσει το κοινό. Η χρήση τεχνικών ή άλλων καλλιτεχνικών μέσων δεν πρέπει να λειτουργεί ως στήριγμα για να καλύψει κενά στην αφήγηση, αλλά ως μέσο επέκτασης και εμπλουτισμού, όταν η ιστορία και το αφηγηματικό ύφος το απαιτούν. Η ενσωμάτωση άλλων μορφών τέχνης, όπως η μουσική, ο χορός και τα οπτικά στοιχεία, μπορεί να δημιουργήσει πολυδιάστατες εμπειρίες, ενισχύοντας τη συναισθηματική και αισθητηριακή σύνδεση του κοινού με την ιστορία. Όταν αυτά τα στοιχεία χρησιμοποιούνται με αρμονία, δεν αποσπούν από την αφήγηση, αλλά την υποστηρίζουν, προσφέροντας νέα επίπεδα αίσθησης του χώρου, του χρόνου και της δράσης. Επιτρέπουν διαφορετικούς τρόπους πρόσληψης της ιστορίας, διατηρώντας όμως τον αφηγητή και τον λόγο στο επίκεντρο.
Αμαλία Κανελλοπούλου: Αν και είμαι πολύ νέα στον χώρο, γενικά ψάχνω να βρω τρόπους που θα εκφραστώ και θα δείξω και τον εαυτό μου μέσα από τη αφήγηση. Πιστεύω ότι ιστορία και αφηγητής είναι αναπόσπαστο κομμάτι. Έτσι ένας τρόπος που πειραματίζομαι είναι να παντρέψω διαφορετικά είδη μουσικής στην αφήγηση. Μέχρι πρότινος ενσωμάτωνα έντεχνη ελληνική μουσική και παραδοσιακή. Τώρα πειραματίζομαι να ενσωματώσω διαφορετικά είδη όπως dap, ραπ, ροκ ,γενικά πιο ρυθμικούς σκοπούς ενωμένους με ήχους δελφινιών και γενικά της φύσης. Γενικά να βάλω το απρόοπτο ,το αναπάντεχο στην αφήγηση. Έχω επίσης σκεφτεί την ενσωμάτωση πιο σύγχρονων τεχνολογιών, αλλά θα δούμε…
Με αυτούς τους τρόπους, εγώ κρίνω ότι ενισχύεται η ιστορία, έρχεται πιο πολύ στο τώρα και γίνεται πιο οικεία στον ακροατή. Πιστεύω γενικά ότι η μουσική μας απελευθερώνει και μας κάνει πιο δεκτικούς στο να σταλάξει μέσα μας η ιστορία
Κάτια Καντούρη: Ναι, ανάλογα με τη συνεργασία και το πλαίσιο. Παλιότερα συνεργαζόμουν συχνά με περιβάλλοντα του χορού, ήταν μεγάλη χαρά και μεγάλη έμπνευση. Με ενδιαφέρει πολύ να πειραματίζομαι και να συμπράττω, ωστόσο πάντα η μέριμνα είναι το αφηγηματικό μέρος να είναι ξεκάθαρο, δηλαδή αυτό που προωθεί την ιστορία. Αντίστροφα, με αφορά πάρα πολύ το να επιστρέφω πολύ συχνά και πολύ συνειδητά στην αφήγηση χωρίς κανένα μέσο. Χωρίς μουσική επίσης, γιατί ο λόγος δίνει τον ρυθμό και χρειάζομαι να ξέρω ότι ένα παραμύθι είναι ένα παραμύθι που μας εμποτίζει και μας μεταφέρει σε μυητικό ταξίδι μέσα από αυτό που είναι. Η αφήγηση που δημιουργεί μουσικές και εικόνες, και που ταξιδεύει την ψυχή μας εκεί που διψάει να πάει.
Μαρία Φαμιλίτου: Μπορεί να συνδυαστεί με μουσικη,χορό ή σωματικό θέατρο για την αμεσότερη απόδοση των εικόνων και των σχέσεων της ιστορίας.Ναι ενισχύουν την αφήγηση,αρκεί να υπάρχουν με μέτρο
5. Πώς φαντάζεστε το μέλλον της αφήγησης σε σχέση με τεχνολογίες όπως τα ολογράμματα, η εικονική πραγματικότητα (VR) ή η επαυξημένη πραγματικότητα (AR); Πιστεύετε ότι αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να ενισχύσουν την εμπειρία της αφήγησης ή να αλλάξουν τον παραδοσιακό της χαρακτήρα;
Μαρία Βραχιονίδου: Θα αλλάξουν βέβαια τον παραδοσιακό της χαρακτήρα αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Προσωπικά αναμένω με ενδιαφέρον να δω πώς θα ενισχύσουν την εμπειρία της αφήγησης αυτές τις τεχνολογίες και μετά να κρίνω. Βέβαια, προσωπικά, νιώθω όλο και πιο ανήμπορη να ανταποκριθώ: αν πλέον βασικά (και εδώ που υποτίθεται ότι είναι ένα πεδίο απλότητας και προφορικότητας) ουσιαστικά ζητιούνται τεχνολογικές δεξιότητες, ε, αυτό κάνει όλο και πιο δύσκολα τα πράγματα και την εξάρτηση των αφηγητών/τριών από τρίτους.
Γιώργος Ευγενικός: Το μέλλον της αφήγησης επηρεάζεται αναπόφευκτα από τις νέες τεχνολογίες, οι οποίες προσφέρουν νέους τρόπους διάδρασης με την ιστορία. Αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να εμπλουτίσουν την αφήγηση, δημιουργώντας πιο καθηλωτικές και πολυαισθητηριακές εμπειρίες, όπου ο ακροατής δεν είναι απλός θεατής αλλά συμμετέχει ενεργά στον αφηγηματικό κόσμο. Ωστόσο, η ουσία της προφορικής αφήγησης παραμένει στη ζωντανή αλληλεπίδραση μεταξύ αφηγητή και κοινού. Η τεχνολογία μπορεί να προσφέρει εντυπωσιακά εφέ και νέες μορφές βιωματικής εμπειρίας, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη παρουσία, την αμεσότητα και τη μοναδικότητα κάθε ζωντανής αφήγησης. Αντίθετα, όταν αξιοποιείται ως εργαλείο επέκτασης και όχι ως υποκατάστατο, μπορεί να δώσει νέα δυναμική στη διάδοση και την εμπειρία της αφήγησης, διατηρώντας όμως τον προφορικό λόγο στο επίκεντρο.
Ανθή Θάνου: Μουσική και αφήγηση: ένας χορός που δεν πατάει ο ένας τα πόδια του άλλου!
Αμαλία Κανελλοπούλου: Ένα από τα πλεονεκτήματα της αφήγησης είναι η ελευθερία που σου προσφέρει να οραματίζεσαι την ιστορία, να δημιουργείς τον δικό σου φανταστικό κόσμο. Μπορεί να λάβει χώρα σε οποιοδήποτε περιβάλλον και δεν απαιτεί ειδικό εξοπλισμό. Δεν είμαι ενάντια στην χρήση ολογραμμάτων ή VR σε μια παράσταση, όμως η αφήγηση είναι λόγος και δεν θα πρέπει αν εγκλωβιστεί στην εικόνα. Θέλει προσοχή για να μην αλλάξει ο παραδοσιακός της ρόλος.
Μαρία Φαμιλίτου: Ναι μπορούν.
Πηνελόπη Βασιλειάδου: «Μια φορά και έναν καιρό ζούσε η κυρά Αφήγηση , γυναίκα όμορφη, αν και η ηλικία της μετρούσε χιλιετίες. Μεταφέρθηκε, λοιπόν, με μια χρονομηχανή στο 2100 και αντίκρισε έναν τελείως διαφορετικό κόσμο· έναν κόσμο όπου συνάντησε τα Ολογράμματα, την δεσποινίς Εικονική Πραγματικότητα και την κυρία Επαυξημένη Πραγματικότητα. Και τα τρία αυτά τεχνολογικά όντα της είπαν πως δεν μπορεί να πει τις ιστορίες όπως τις έλεγε αλλά καλύτερα να το αναθέσει σε εκείνες. Τι να κάνω, μονολόγησε, η κυρά Αφήγηση...»
Ιδού η απορία. Θαρρώ πως η κυρά Αφήγηση πρέπει να επαναστατήσει για να διατηρήσει τα κεκτημένα της και να μην επιτρέψει σε κανέναν να αλλοιώσει τον λόγο της και τη φωνή της, αυτή τη φωνή που από την εποχή των σπηλαίων, ήξερε πως θα πει μια ιστορία. Έγκειται σε κείνη να χρησιμοποιήσει τις εν λόγω κυρίες, όχι όμως να αφεθεί να την χρησιμοποιήσουν.
Συνεχίστε σε μία από τις άλλες κατηγορίες ερωτήσεων:
